Si pjesë programit të ditëlindjes së përkujtimit të tre viteve të “Europe House Skopje”, sot (9 nëntor) nga ora 12:00 deri në ora 14:00, ekspozita do të hapet në Shtëpinë Përkujtimore të Llazar Liçenoskit
Me qasje të freskët dhe krijime të ndryshme artistike, studentët dhe profesorët e Fakultetit të Artit Figurativ do të prezantojnë vizionin e tyre, duke interpretuar karakterin dhe veprat e Liçenoskit.
“Në ftesë të Europe House Skopje dhe bashkëpunimit me Galerinë Kombëtare, në kujtim të shtëpisë së Liçenoskit, e konsideruam të papërshtatshme ekspozimin e punimeve të studentëve të punuara me temë tjetër dhe me një mendim tjetër, dhe muret e hapsirave intime të Lazar dhe Zoja Liçenovski t’i përdorin si mure në çdo hapësirë galerie/muzeu. Prandaj vendosëm që kjo ekspozitë të përbëhet nga vepra të krijuara dhe të frymëzuara nga personaliteti dhe krijimtaria e Liçenoskit, nga shtëpia dhe hapësira, por edhe nga qëndrimi ndaj kulturës dhe trashëgimisë kulturore. Ashtu siç Liçenoski me veprimet, krijimtarinë, talentin dhe energjinë e tij lë dëshmi të përhershme dhe të paçmueshme, mendim, trashëgimi kulturore dhe artistike, ashtu edhe këta kreativë të rinj, shpresojmë artistët e ardhshëm figurativ/vizuel, duhet të jenë autentikë dhe të dalluar”, thotë prof. Slavica Janeshlieva,FAF, UKIM në Shkup.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur deri në fund të nëntorit. Nga GKM bëjnë të ditur se së shpejti do të shpallen edhe data shtesë për vizitën.
Drejtoresha e Galerisë Kombëtare Dita Starova Qerimi thotë se si nikoqire e aktiviteteve me rastin e ditëlindjes së tretë të Shtëpisë së Evropës Shkupi nën moton “MENDO PARA – SEPSE KULTURA ËSHTË E RËNDËSISHME”, homazh për trashëgiminë kulturore të Llazar Liçenoskit, Ata janë veçanërisht të nderuar nga zgjedhja dhe ideja e promovimit të trashëgimisë kulturore.
-Meqenëse tema e Bashkimit Evropian për vitin 2023 është “Viti evropian i aftësive”, përzgjedhja e Licenoskit për autor dhe mozaiku “Apoteoza e punës” përfaqësojnë glorifikimin e punës (profesioneve), aftësive.
Qëllimi i Delegacionit Evropian, me avokim të veçantë të ambasadorit Dejvid Gir, është që të ofrojë mbështetje në përpjekjet për valorizimin dhe rindërtimin e kësaj trashëgimie të veçantë kulturore, Shtëpinë Përkujtimore të Llazar Liçenoskit – shtoi Starova-Qerimi.
Ajo kujton se në vitet e kaluara Ministria e Kulturës financoi zhvillimin e një numri të madh projekt-programesh. “Elaborati për valorizimin e Shtëpisë Përkujtimore të Llazar Liçenoskit” është përgatitur nga Qendra Konservatore NU, Shkup. Ekipi profesional për përgatitjen e raportit ishte i përbërë nga: Tomovski Labin, historian i artit, konservator-këshilltar; Aneta Tanevska, konservatore e lartë; Ristov Jovan, i diplomuar në drejtësi, konservator-këshilltar. Në vitin 2016 është hartuar Projekti themelor për konservimin, restaurimin dhe rindërtimin e shtëpisë së Llazar Liçenoskit, faza e arkitekturës me intervenime konservuese-restauruese, statikë-ndërtime, hidraulik dhe kanalizim, rrymë dhe mbrojtje nga zjarri. Në bazë të miratimit të Administratës për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore, zbatimi i Projektit të Shtëpisë Përkujtimore filloi në vitin 2020. Gjatë vitit 2020 ka filluar faza e ujësjellës kanalizimeve dhe ka përfunduar në vitin 2021 dhe një pjesë e fazës elektrike, e cila është në fazën përfundimtare në vitin 2022.
Një Aneks i Projektit është duke u përpiluar me hetime gjeoteknike të kryera më parë për instalimin e një sistemi kullimi rreth ndërtesës për shkak të shfaqjes së lagështirës nga ujrat atmosferike/nëntokësore, si dhe rehabilitimi i pjesës së degraduar të shkallës së hyrjes së ndërtesës.
Krahas projektit arkitektonik që korrespondon me pasurinë e paluajtshme kulturore, janë zhvilluar mire programe projekti dhe planifikimi konservues të trashëgimisë kulturore të luajtshme. Trashëgimia kulturore e luajtshme është koleksion i disa koleksioneve: një koleksion prej 122 veprash arti (piktura, vizatime dhe ngjyra uji), një koleksion me 37 mozaikë dhe 5 grafite, një koleksion etnologjiko-muzeal me material të gjerë etnologjik dhe një koleksion biblioteke. Në shkurt të vitit 2022 sipas programit të planifikuar të Galerisë Kombëtare për vitin 2021. ka përfunduar plotësisht konservimi dhe restaurimi i koleksionit të mozaikut. Po përgatitet projekti për konservimin dhe restaurimin e 122 veprave të artit, pjesë e koleksionit të muzeut. Për koleksionin etnologjik dhe bibliotekar janë bërë hulumtime, klasifikime metodologjike, të future dhe të regjistruara, vijojë elaboratet e konservimit
Starova-Qerimi thekson se në përpjekjet për sigurimin e mjeteve për një projekt kaq të gjerë dhe të rëndësishëm, Galeria Kombëtare në vitet e kaluara vazhdimisht ka bërë përpjekje për sigurimin e mjeteve ekstrabuxhetore për punimet e konservimit të trashëgimisë kulturore të luajtshme.