Ministri i Kulturës dhe Turizmit, Zoran Llutkov, sot në konferencë për media, ku shpalli rezultatet e konkurseve vjetore për mbështetjen e projekteve me interes nacional në kulturë për vitin 2025, theksoi se rezultatet e këtij viti konfirmojnë “përkushtimin tonë ndaj kulturës dhe “theksojmë vizionin tonë për të ardhmen e kulturës dhe identitetit maqedonas”.
“Buxheti i përgjithshëm i Ministrisë së Kulturës dhe Turizmit për vitin 2025, i ndarë për financimin e projekteve me interes nacional në kulturë, arrin në 814 milionë denarë. Ky buxhet, i cili është 74 milionë denarë më i madh se buxheti i vitit të kaluar, tregon qartë përkushtimin tonë për intensifikimin e mbështetjes për kulturën dhe artin”, tha ministri Llutkov.
Me planifikimin e duhur të fondeve buxhetore, siç tha ministri, dhe në bazë të një analize gjithëpërfshirëse, vërehet rritje e dukshme e programeve buxhetore në këto aktivitete: dramë me 40%; bibliotekë, të mira ndërkombëtare dhe mbrojtja e mallrave audiovizuale me 30%; pastaj në artet vizuale, arkitekturë dhe dizajn, si dhe në botim me 25%.
Ai bëri të ditur se përmes sistemit elektronik të aplikimit janë pranuar 2888 aplikime, nga të cilat janë mbështetur 1365 projekte. Llutkov gjithashtu informoi se nga ky vit 18 institucione nacionale do të marrin buxhet të deleguar.
“Sa i përket ndarjes së mjeteve, këtë vit theksin e kemi vënë në nevojat financiare të institucioneve nacionale. Duke filluar nga ky vit, ne kemi bërë ndryshime në mënyrën e financimit të aktiviteteve programore për 18 institucione nacionale, të cilat do të marrin buxhet të deleguar dhe atyre u kërkohet të publikojnë përmbajtjen e programit vjetor në faqet e tyre të internetit. Këto ndryshime synojnë të krijojnë kushte për planifikim dhe realizim më efikas të përmbajtjeve programore nga drejtorët, autonomi më të madhe, por edhe përgjegjësi më të madhe dhe në këtë mënyrë do të vihet në pah aftësia e tyre menaxheriale”, tha Llutkov.
Lidhur me programin investues, Llutkov tha se këtë vit do të vazhdojë puna intensive në teatrin dhe bibliotekën në Tetovë, Teatrin Turk në Shkup dhe Teatrin e Vjetër në Strumicë, si dhe do të vazhdojë edhe rikonstruksioni i objektit të teatrit në I.N Teatrin e kulturës në Kumanovë.
“Këtë vit do të fillojmë edhe rikonstruksionin e objektit të Muzeut nacional të Maqedonisë dhe rikonstruksionin– riparimin dhe përshtatjen e objektit të ish-kinemasë “Partizan” në Manastir; rinovimin e tarracave të kalimit të ndërtesës së Teatrit nacional të Maqedonisë në Shkup; rinovimin e pjesëve të objektit të Teatrit “Jordan Haxhi Konstantinov-Xhinot” në Veles, si dhe rinovimin e kulmit të pjesës së vjetër të objektit të Bibliotekës Nacionale dhe Universitare “Shën “Klimenti i Ohrit” në Shkup dhe do të përfundojnë plotësisht aktivitetet e rinovimit dhe ndërtimit të hapësirës së dedikuar për Orkestrën Kombëtare të Xhazit – Shkup”, tha Llutkov.
Po ashtu është duke u realizuar edhe projekti për rindërtimin e Sallës Universale në Shkup, i cili është në proces ndryshimi të investitorit, pas miratimit paraprak nga Qeveria, dhe këtë e parasheh edhe ky program. Tenderi i shpallur për elementet e ndërtimit, gjegjësisht për testimin e konstruksionit të çelikut, është duke u zhvilluar.
Në aspektin e mbrojtjes, këtë vit do të punohet në Kalanë e Shkupit dhe në Kurbinovë, të cilat do të përfundojnë plotësisht dhe do të promovohen këtë vit.
“Po vazhdojmë me dinamikë të përshpejtuar në Plaoshnik, konservimin dhe restaurimin e Shtëpisë Përkujtimore “Kryengritja e Razllovecit” në fshatin Razllovc 2025 – 2026, përfundimi i plotë i aktiviteteve në Manastirin e Leshokut, mbulimi i kishës në Mateç. Përfundimi i projektit kapital shumëvjeçar – konservimi dhe restaurimi i kishës “Shën Kirili dhe Metodij” në Strumicë, si dhe projekti kapital – manastiri “Treskavec”, më saktësisht kisha “Fjetja e Shën Mërisë”, ku me plan shumëvjeçar është paraparë të realizohet mbrojtja e plotë. Po vazhdojmë me dinamikë të përshpejtuar për restaurimin e Akuaduktit. Parashikohet edhe realizimi i plotë i projektit bazë për arkitekturën e shtëpisë së Llazar Liçenovskit. “Plan shumëvjeçar dhe dinamikë financiare është paraparë edhe për teatrin në Stobi dhe përfundimi i projektit të Qendrës së Vizitorëve”, tha Llutkov.
Sa i përket programit vjetor për aktivitetet dramatike, pritet realizimi i 57 premierave në teatrot nacionale, mbi 40 shfaqjeve profesionale dhe amatore të organizuara nga produksionet teatrore, si dhe 20 festivale dhe manifestime teatrore. Janë përkrahur edhe përvjetorët e Teatrit nacional të Maqedonisë nga Shkupi, i cili këtë vit do të festojë 80 vjet nga themelimi, si dhe të Teatrit Shqiptar dhe Turk nga Shkupi dhe Teatrit të Prilepit, që do të shënojnë 75 vjet nga themelimi i tyre. Për sa i përket përmbajtjes programore, janë të përfaqësuar regjisorë nga të gjitha gjeneratat, të cilët do të realizojnë premiera bazuar në tekste nga veprat më të mira të dramaturgjisë botërore, si dhe vepra të autorëve të rëndësishëm të krijimtarisë vendase.
Në sferën më të gjerë sa i përket numrit të aplikimeve, letërsisë dhe botimeve, janë të përfaqësuara zhanre më të reja, janë mbështetur vepra origjinale të shkrimtarëve dhe akademikëve më të mirë maqedonas, monografi dhe botime akademike profesionale, si dhe përkthime të literaturës nga gjuhët e huaja, botime elektronike, e-libra dhe botime digjitale, letërsi për fëmijë dhe botime nga autorë të shquar dhe vepra të debutuesve.
Duke qenë se viti 2025 është viti në të cilin shteti shënon “80 vjet nga kodifikimi i gjuhës moderne maqedonase”, ministri informoi se për këtë është formuar një Bord, i cili do të përgatisë program adekuat vjetor.
Në kuadër të aktivitetit ndërkombëtar, programi 2025 mbështeti projekte që do të realizohen në vendet që janë në fokus të politikës së jashtme të Republikës së Maqedonisë. Janë projekte që shërbejnë për promovimin dhe afirmimin e trashëgimisë kulturore dhe krijimtarisë artistike bashkëkohore të vendit tonë jashtë vendit, pjesëmarrjen në evente dhe festivale të njohura ndërkombëtare, projekte që shërbejnë për t’u lidhur me diasporën, si dhe projekte të shumta që mbështeten me qëllimin e cilësisë do të kontribuojnë për rritjen e shikueshmërisë së programeve të qendrave kulturore dhe informative jashtë vendit.
Llutkov njoftoi se duke filluar nga muaji mars, Qendra Kulturore dhe Informative në Beograd do të fillojë të funksionojë me program dhe hapësirë të saj.
Në fund, duke uruar realizimin e suksesshëm të projekteve me interes nacional në kulturë për vitin 2025, ministri Llutkov shprehu besimin se kultura më në fund do të zërë vendin e merituar në shoqërinë tonë dhe do të përfaqësojë platformë për kreativitet, inovacion dhe dinamizëm.