Kryetari i Qeverisë, Dimitar Kovaçevski dhe ministrja e Kulturës, Bisera Kostadinovska-Stojçevska, sot në një konferencë për media shpjeguan propozim-buxhetin për kulturë për vitin 2023, i cili këtë vit do të fokusohet në dy qëllime themelore: hapjen e perspektivave për zhvillim. të kulturës dhe kujdesit për trashëgiminë kulturore-historike ekzistuese. Propozimi i përgjithshëm buxhetor i Ministrisë së Kulturës për vitin 2023 është 61.6 milionë euro.
Në fjalën e tij, kryeministri Kovaçevski theksoi se Qeveria udhëhiqet nga vendosmëria, pavarësisht nga sfidat para saj, ekonomike dhe energjetike konkretisht sot, për shkak të krizës botërore, kultura mbetet prioritet.
Kovaçevski theksoi se sigurohet vazhdimësia e realizimit të programeve dhe projekteve në institucionet kulturore, pagat e punëtorëve të kulturës, mbrojtja e trashëgimisë kulturore-historike.
Kryeministri informoi se me buxhetin e vitit të ardhshëm, të gjitha monumentet dhe memorialet nga Lufta Nacionalçlirimtare, për personat që kontribuan në luftën kundër fashizmit dhe çlirimin e vendit tonë dhe në ngjarjet e ndodhura në Frontin Nacionalçlirimtar, janë një dëshmia e mosbindjes dhe e luftës për liri, do të rindërtohet. Në sferën e kujdesit për trashëgiminë kulturore-historike ekzistuese, gjegjësisht për rindërtimin e të gjitha monumenteve dhe memorialeve nga LNÇ, Qeveria ka siguruar mjete nga Buxheti i Republikës së Maqedonisë së Veriut edhe pse në përputhje me Ligjin për Memorialet dhe Memorialet, për ngritjen, mbajtjen, mirëmbajtjen, mbrojtjen e memorialit është përgjegjësi e komunave, gjegjësisht qytetit të Shkupit. Kovaçevski theksoi se në seancën e fundit të Qeverisë Ministria e Kulturës është përgjegjëse, me afate kohore, të lidhë marrëveshje/memorandume për bashkëpunim me komunat për rehabilitimin e monumenteve dhe t’i dorëzojë Qeverisë informacion në të cilën do të përcaktohen, masat dhe mjetet e nevojshme për këtë qëllim.
Kryetari i Qeverisë në lidhje me investimet theksoi se:
“Në vitin 2023 do të fillojë rikonstruksioni dhe rehabilitimi i plotë i Muzeut të Republikës së Maqedonisë së Veriut, ku gjenden ekspozitat etnologjike, arkeologjike dhe historike të shtetit dhe Galeria e paçmuar e ikonave.
Ky koleksion ikonash është më i madhi i këtij lloji në vend dhe përmban më shumë se 400 ikona, të cilat datojnë nga fillimi i shekullit të 14-të deri në mesin e shekullit të 20-të. Propozimi i buxhetit parashikon 813 mijë euro për rindërtimin dhe rehabilitimin e këtij objekti, i cili është një pasuri kulturore e mbrojtur dhe një institucion themelor. Në këtë mënyrë siguruam mbrojtjen e tij dinjitoze, siç i ka hije një institucioni të këtij lloji”.
Ai shtoi se propozim-buxheti parasheh 50 mijë euro për përkrahjen e të rinjve në kulturë.
Ministrja Kostadinovska-Stojçevska theksoi se Qeveria në baza reale buxhetin për kulturën e ka strukturuar në 61,6 milionë euro.
“Është e një rëndësie të madhe që të gjitha detyrimet financiare për këtë vit, 2022, janë realizuar, mbyllur. Rrjedhimisht, ne nuk po transferojmë asnjë detyrim nga ky vit në buxhetin e vitit të ardhshëm. Nuk ka obligime të papaguara, kështu që në vitin e ardhshëm po hyjmë me buxhet që nuk do të paguajë faturat e vjetra dhe kjo na mundëson që me shumën e paraparë ta realizojmë planin dhe programin për vitin e ardhshëm”, tha Kostadinovska-Stojçevska.
Ajo përkujtoi se në vitin 2021 për paga është ndarë 49.51% e buxhetit për kulturën, ndërsa në vitin 2022 pagat sipas marrëveshjeve kolektive janë 51.75% e buxhetit, pra 1 milion euro më shumë, shumë që është përfshirë në buxhetin për vitin e ardhshëm. Në buxhetin për vitin 2023 janë rritur edhe mjetet për shërbime komunale për institucionet nga sfera e kulturës, janë rritur edhe bllok dotacionet, si dhe grantet kapitale për komunat nga 1 deri në 20 milionë denarë. Për shpenzime kapitale, në propozim-buxhetin për kulturë për vitin 2023 janë paraparë 6.4 milionë euro. Përqindja e realizimit të investimeve kapitale për vitin 2022 deri më tani është 83% e lartë me tendencë që në 10 ditët e mbetura të jetë më e lartë.
Programi për “Trashëgimia kulturore në rrezik” dhe mbështetja e të rinjve mbeten si zëra.
“Vëmendja jonë mbetet në mbrojtjen e trashëgimisë kulturore. Po punohet dhe do të punohet për ujësjellësin e Shkupit dhe kishën në Kurbinovë, si dhe për dëshmi të tjera kulturore për ne. Prandaj, jo vetëm nga buxheti, jemi të fokusuar edhe në bashkëpunim dhe mbështetje nga fondet nga institucionet ndërkombëtare”, tha ministrja e Kulturës.
Kostadinovska-Stojçevska informoi se në vitin 2023 mjetet për subvencione dhe transfere do të jenë 12,5 milionë euro.
Në lidhje me Konkursin Vjetor, ai theksoi se në fokus të komisioneve mbeten parimet: mbështetja e cilësisë, mbështetja e artistëve të rinj, mbështetja e shprehjeve krijuese dhe novatore, e projekteve me cilësi dhe reputacion tradicional dhe të dëshmuar, respektimi i parimit të përfaqësimi – nga gjinia në etni.
“Konkursi vjetor për mbështetjen e projekteve me interes kombëtar në kulturë për vitin 2023 ka zgjatur nga data 17 tetor deri më 25 nëntor. Ne e zgjatëm afatin me një javë me kërkesë të përdoruesve, të cilët paralajmëruan për vështirësi për shkak të mbingarkesës së sistemit, por kishte edhe probleme subjektive për shkak të mospërditësimit të të dhënave të disa aplikantëve. “Për ne ka qenë e vlefshme mbështetja nga MIOA, sepse këtë herë aplikimi është bërë përmes platformës kombëtare të shërbimeve elektronike”, tha ministrja e Kulturës.
Ajo shtoi se aktualisht komisionet punojnë për programet nga institucionet kombëtare, ndërsa shërbimet në Ministrinë e Kulturës bëjnë verifikimin administrativ të besueshmërisë së dokumenteve të bashkangjitura në aplikacionin elektronik. Dhe falë këtij sistemi, nga ky vit përdoruesit zgjidhjet për projektet e pranuara, të refuzuara apo të refuzuara do t’i marrin në mënyrë elektronike.
“Këtë vit janë pranuar 3355 aplikime. Këtë vit numri më i madh i personave janë regjistruar në biznesin e botimeve. Dhe këtu dua të ndaj informacionin se ne po paguajmë të gjitha detyrimet ndaj përdoruesve për projektet që janë realizuar këtë vit, duke ruajtur tendencën – pa detyrime të transferuara në buxhetin e ri në mënyrë
që ai të jetë plotësisht i destinuar për programin 2023. Deri më tani mbi 96% janë sistemuar për këtë qëllim”, tha Kostadinovska-Stojçevska.
Ajo shtoi se realizimi i buxhetit të përgjithshëm të Ministrisë së Kulturës për vitin 2022, nga dje është 95%.