Kuratorja e njohur Claudia Paecolld dhe grupi i njohur i artistëve, Kristina Pulejkova, Nina Želkoviq dhe Driant Zeneli, i dhanë jetë të re strukturës së përbashkët kulturore të rajonit të Ballkanit përmes ekspozitës së tyre revolucionare “Substrate”. E organizuar nga Qendra Kulturore e Serbisë në Paris, ky turne ekspresiv bëri debutimin e tij madhështor mbrëmë, duke tërhequr vëmendjen e personazheve publike, përfaqësuesve diplomatikë dhe asamblesë së niveleve më të larta nga ambasadat e Maqedonisë së Veriut, Shqipërisë dhe Serbisë.
“Substrate”, dëshmi e jashtëzakonshme e fuqisë artistike që lulëzon në Ballkan, ilustron parimet qendrore të nismës “Ballkani i Hapur” në format vizual. Me afirmim të jashtëzakonshëm të synimeve kolektive për integrimin e Ballkanit në Evropë, ministritë e kulturës të Maqedonisë së Veriut, Serbisë dhe Shqipërisë hodhën themelet kulturore pas këtij projekti ambicioz.
Duke hapur dyert për këtë ekspozitë kulturore kaleidoskopike, ministrja e Kulturës Bisera Kostadinovska-Stojçevska dhe kolegët e saj, ministrat Elva Margariti dhe Maja Gojkoviq, e vlerësuan ekspozitën si mishërim të aleancave krijuese. Ministrja Kostadinovska-Stojçevska e interpreton “Substrate” si bisedë ndriçuese mes artistëve, shfaqje e krijimit të bashkuar dhe mundësi për të menduar për bukurinë kulturore të Ballkanit në dritë të re në rrugën drejt BE-së.
Lavdërimet e Kostadinovska-Stojçevska për artistët pjesëmarrës ishin veçanërisht domethënëse, pasi ajo njohu ‘gërmimin’ e tyre të thellë nëpër histori. Përpjekjet e tyre hapën rrugën për eksplorimin e së kaluarës sonë të përbashkët prekëse dhe vizionit për një të ardhme të mbushur me vlera evropiane, demokratike dhe humanitare. Ajo shprehu besimin e saj të palëkundur në kulturën dhe krijimtarinë si katalizatorë të bashkëpunimit politik, ndjenjë që ndahet fuqishëm nga ministritë e kulturës serbe, shqiptare dhe maqedonase.
-“Substrate” përfaqëson aleancë në kreativitet. Përpjekja jonë kolektive është të nxjerrim në pah bukurinë e kulturave të Ballkanit. Le të vëmë në qendër të vëmendjes jo hijet, por bukurinë dhe llojllojshmërinë e gjallë që gjenden në rajonin tonë. Së bashku, ne nuk po ekspozojmë vetëm artin, por ekspozojmë historinë tonë të përbashkët, udhëtimin tonë të përbashkët dhe aspiratat tona të përbashkëta. “Urime për artistët dhe për kuratoren”, tha ministrja Kostadinovska-Stojçevska.
Aktiviteti inaugurues i “Substrate” përsëriti parimet thelbësore të nismës “Ballkani i Hapur”. Sipas Kostadinovska-Stojçevskës, kjo nuk sugjeron se çështjet e Ballkanit janë zgjidhur përfundimisht, por tregon për hapjen ndaj kërkimit dhe dialogut gjithëpërfshirës.
Si kurorë e këtij bashkëpunimi, ministrja e Kulturës së Serbisë, Maja Gojkoviq, vuri në dukje shfaqjet e fundit të Filarmonisë së Beogradit nën dirigjentin me renome Zubin Mehta në Beograd, Tiranë dhe Shkup, të cilat u veçuan si ngjarje muzikore të sezonit në rajon.
– Edhe kjo ekspozitë vazhdon rrugën që ne të tre ministrat e nisëm nga Ohri – tha Gojkoviq. Ajo vlerësoi kreativitetin e artistëve dhe punën vizionare të kuratores, duke thënë se ata kontribuan për ta paraqitur rajonin në dritën më të mirë të mundshme në një nga qendrat më të rëndësishme të artit në botë. Gojkoviq theksoi se ekspozita është mundësi për të kuptuar dhe vlerësuar më mirë peizazhet e ndryshme kulturore në rajon.
Ministrja e Kulturës së Shqipërisë, Elva Margariti, foli për gjuhën universale të artit, kulturës dhe bukurisë – të ndryshme në sipërfaqe, por të ngjashme në thellësi.
– Sot festojmë kulturën si urë historike komunikimi që bashkon atë që dikur ishte ndarë. Duke folur nga Parisi, qyteti simbol i “lirisë, barazisë dhe vëllazërisë”, theksojmë fuqinë e artit si mjet komunikimi, bashkëpunimi dhe tejkalimi i barrierave – shtoi Margariti.
“Substrate” është fener i ndërlidhjes kulturore brenda “Ballkanit të Hapur”. Kjo ekspozitë e artit bashkëkohor do të vazhdojë të festojë fuqinë e shprehjes artistike dhe unitetin kulturor deri më 12 gusht.